Қазақстан Ұлттық Банкі 2022 жылдың 1 қыркүйегіне Қазақстандағы барлық несиелердің сомасы 20,7 трлн теңгені құрағанын атап өтті. Жыл басымен салыстырғанда несиелеу көлемінің өсуі 18,6%-ды құрады.
Өсу себептерінің бірі – жеңілдетілген несиелеу қарқынының артуы. Forbes.kz Қазақстан қаржыгерлері қауымдастығының сарапшыларын сөзін келтіреді: «Қазақстан халқының «несиеге батуы» туралы айтпас бұрын, несие көлемінің өсу себептерін анықтау қажет. Мәселен, ағымдағы жылдың қаңтар-тамыз айларында жеке тұлғалардың несиелерінің көлемі 2,0 трлн теңгеге өсті (2022 жылдың 1 қаңтарымен салыстырғанда +19%) және оның 833,3 млрд-ы мемлекеттік тұрғын үй бағдарламаларын іске асыруға байланысты ипотекалық қарыздар көлемінің өсуіне (+25%) келеді. Оның 891,1 млрд-ы – тұтынушылық қарыздар (+15%). Сондай-ақ, тұтынушылық қарыздар құрылымында жеңілдетілген бағдарлама бойынша автонесиелер беру де ескерілетінін атап өтеміз, оған тек ағымдағы жылы 100 млрд теңге бөлінді, сондай-ақ қазақстандықтардың тауарларды пайызсыз бөліп сатып алуы да кіреді».
Тағы бір себеп – инфляция қарқынының күшеюі. Адамдар қымбаттаған тауарларды (пәтерлер, көліктер, техника) сатып алуға несие алатындықтан, номиналды түрде несиелер мөлшері өседі. Бұл ретте ҚҚА бұл тұйық шеңбер болып табылатынын атап өтті: инфляция адамдарды үлкен сомаға несие алуға мәжбүр етеді, ал несиелеу қарқынының жеделдеуі бағаның одан да көбірек өсуіне әкеледі.
Бұл ретте Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі берілген несиелердің сомасы ғана емес, мерзімі өткен берешектің сомасы да өсіп келе жатқанын атап өтеді. 90 күннен артық төленбеген несиелер бойынша берешек 434 млрд теңгені құрайды. Бұл жыл басындағымен салыстырғанда 81,4 млрд-қа артық.
Экономист Алмас Чукин ескі несиелерін жабу үшін жаңа несие алып, несиелік құлдыққа түсетін аз қамтылған адамдардың қарызы өсіп келе жатқанын атап өтті.
Несиелеудің өсуі жаман белгі сияқты. Адамдар қарыз шұңқырына көбірек батып барады. Алайда, экономика үшін несиелеудің өсуі соншалықты жаман құбылыс емес, өйткені ол өсуге әкеледі. Несие алған адамдар көп нәрсені сатып алады. Бұл өндірістерде жұмыс бар, ал кәсіпорын қызметкерлері тұрақты жалақы алады деген сөз. Алайда, халықтың әл-ауқаты өскен кезде, адамдар банкке кедейліктен жүгінбеген кезде несиелендірудің өсуі ел экономикасына оң әсер ететіндігін айта кету керек.
Дереккөз:
https://forbes.kz/finances/finance/kazahstantsyi_vse_glubje_pogryazayut_v_kreditah/
